چاپ مرکزی

از جمله در شهرهاي بمبئي، كلكته، کارت ویزیت استانبول، قاهره، ليدن، برلين، به چاپ كتاب ، روزنامه، اعلاميه‌ها و بيانيه‌هاي سياسي به زبان فارسي پرداختند. بيانيه‌ها و اعلاميه‌هاي سياسي، بويژه در سالهاي انقلاب مشروطيت، در خارج از كشور چاپ مي‌شد و مخفيانه به ايران مي‌آمد و در ميان گروههايي از مردم توزيع مي‌شد. بعضي از گروههاي سياسي يا عقيدتي ، فعاليتهاي چاپي‌شان را به خارج از كشور منتقل كرده بودند. تأثير فعاليت اين گروهها، چه چاپ کارت ویزیت وسيع چه محدود ، از لحاظ تاريخ چاپ مهم است. در كنار فعاليتهاي سياسي، فعاليتهاي علمي و فرهنگي نيز در خارج از كشور جريان داشت. ايرانشناسان خارجي و محافل دانشگاهي و پژوهشي به تحقيق دربارة تاريخ و فرهنگ ايران مشغول بودند و آثار خود را به زبانهاي مختلف، از جمله فارسي، در خارج از كشور چاپ و نشر مي‌كردند. اين آثار در بالا بردن سطح دانش علمي چاپ تراکت و فرهنگي محققان ايراني مؤثر بود.